مراحل احداث یک مجتمع نفتی مثل پتروشیمی به چه صورت است؟
در جهت احداث یک مجتمع پتروشیمی خاص پس از اینکه دولت یا وزارت نفت تصمیم گرفت نفت یا گاز را به محصولات با ارزشتر پالایشی یا پتروشیمی خاصی مثلاً اتیلن یا الفین و غیرو تبدیل کند و صرفه اقتصادی و بتقاضای بازار بین المللی آن محصول مشخص شد. مکان مناسب احداث مجتمع با توجه به پارامترهای متعددی تعیین شده و شرکتی به عنوان کارفرمای آن طرح ایجاد می شود.
به طور کلی طراحی واحدهای نفتی شامل دو بخش است:
1-طراحی پایه واحد (Basic design)
2- طراحی تفصیلی یا مهندسی واحد
واما طراحی پایه چیست؟
هر محصول نفتی یا پتروشیمی دارای روشهای مختلف شیمیایی برای تولید است که دانش فنی یا لیسانس این روشها ممکن است در اختیار تعدادی از شرکتهای بزرگ بین المللی باشد که با تحقیقاتی که در این زمینه داشته اند به آن دانش فنی دست پیدا کرده اند و این روشها را به نام خودشان به ثبت رسانده اند.
حال اگر ما بخواهیم یک واحد صنعتی برای ماده خاصی که مشتق از نفت یا گاز با کیفیت خاصی است تاسیس کنیم باید دانش فنی تهیه آن ماده را بخریم (البته بعد از مشورت با شرکتهای دارای دانش فنی که مثلاً ببینیم آیا آن نفت یا گاز ما قابل تبدیل به چه موادی است و با چه شرایطی و با توجه به ظرفیت تولیدی که ما برای واحد صنعتی مان در نظر داریم و قیمت و مزایای تکنولوژی ارائه شده وبه روز بودن آن)
در واقع مرحله طراحی پایه خرید دانش فنی تولید محصول است که معمولاً از شرکتهای خارجی انجام می شود. در ایران هم پژوهشگاه صنعت نفت سعی در دست یافتن به دانش فنی تولید مواد مختلف و ثبت اختراع بین المللی آن دارد.
یک راه دیگر هم این است که یک واحد صنعتی دست دوم با تکنولوژی قدیمی را که در کشورهای صنعتی از رده خارج شده با قیمت ارزانی بخریم و کل آن را وارد کنیم که در این صورت شاید به طراحی تفصیلی چندانی نیز نیازی نداشته باشیم. (که این کار متاسفانه در ایران در مواردی (معمولاً از اروپای شرقی وارد شده) انجام شده و برای محیط زیست اثرات زیانباری خواهد داشت)
طراحی تفصیلی چیست؟
مرحله طراحی تفصیلی شامل برآورد تجهیزات مورد نیاز برای احداث واحد صنعتی و طراحی قسمتهای مختلف آن شامل طراحی زیر ساختهای لازم مثل خاکبرداری وخاکریزی و تسطیح و احداث جاده و ساختمان و معماری و... و همچنین طراحی قسمتهای مکانیکی ؛ برقی ؛ ابزار دقیق و احیاناً مخابراتی و ... واحد صنعتی و سفارش ساخت و خرید آن تجهیزات است. که تمامی جزئیات ساخت واحد صنعتی باید مد نظر قرار گیرد.
در طراحی تفصیلی سه نوع نقشه استفاده شده و تهیه میشود:
1- نقشه های Process Flow Diagram) - PFD) :
در این نقشه ها که ماحصل طراحی پایه است طرح کلی جریان مواد شیمیایی و دبی و دما و فشار و سایر مشخصات آنها تعیین میشود. در این نقشها درباره تجهیزات لازم برای فرآیندها و جنس آنها و موارد دیگر صحبتی به میان نمی آید و این نقشه کاملاً به مهندسین شیمی مرتبط است.
تقریباً نمونه نقشه PFD

2- نقشه های(P&ID - Process & Instrumentation Diagram) :
در این نقشه ها که توسط مهندسین فرآیند تهیه می شود جزییات بیشتری از ارتباط بین مراحل مشخص شده و تجهیزات مورد نیاز نیز دیده می شوند. همچنین ابزار دقیق مورد نیاز برای فرآیند و تجهیزات نیز در این نقشه ها مشخص می شود و در یک نمای کلی کلیه جزییات فرآیندها مشخص می شود. در این نقشه جزییات مورد نیاز برای طراحی و سفارش ساخت تجهیزات مکانیک مشخص می شود مانند ظرفیت ؛ فشار ؛ دبی ورودی و خروجی ؛ دما و ... بطور خلاصه P&ID نقشه راهنما برای انجام طراحی های بعدی است. نمونه یک نقشه P&ID